Η λογοτεχνική θεωρία του εικοστού αιώνα

Περιγραφή

Η υπερπαραγωγή θεωρητικού λόγου για τη λογοτεχνία και τις γραμματολογικές σπουδές, ιδίως από τη δεκαετία του 1960 και εξής, προσέφερε μεν μεγάλη ποικιλία προσεγγίσεων, διαμόρφωσε όμως ένα τοπίο όπου δεν μπορεί κανείς να προσανατολιστεί αν αγνοεί τους βασικούς οδοδείκτες, τα κείμενα δηλαδή που αποτέλεσαν την αφετηρία των περισσότερων θεωρητικών αναζητήσεων.

Το παρόν “Ανθολόγιο” του K. M. Newton αποτελεί μια συλλογή τέτοιων θεμελιωδών κειμένων: ξεκινώντας από τις συμβολές του Ρωσικού Φορμαλισμού, της Νέας Κριτικής και της Ερμηνευτικής, ο Newton παρακολουθεί την επίδραση που άσκησαν στην παραγωγή και την προσέγγιση της λογοτεχνίας ρεύματα όπως ο Δομισμός και ο Μεταδομισμός, η Ψυχανάλυση, η Μαρξιστική Κριτική και ο Φεμινισμός, μέσα από τα κείμενα των κορυφαίων εκπροσώπων τους. Ανθολογεί επιπλέον αντιπροσωπευτικά δοκίμια από τα ρεύματα της Θεωρίας της Πρόσληψης, του Νέου Ιστορισμού, του Νέου Πραγματισμού και της Μετααποικιακής Κριτικής. Τα κείμενα αυτά, με τη βοήθεια των μικρών εισαγωγικών σημειωμάτων που τα συνοδεύουν, επιτρέπουν στον αναγνώστη να κατανοήσει τις καθοριστικές έννοιες και τα κύρια προβλήματα της θεωρίας της λογοτεχνίας, και να προσεγγίσει τα ερωτήματα που τίθενται στη διαρκή συζήτηση που διεξάγεται στον χώρο της λογοτεχνικής θεωρίας και κριτικής ως προς την εγκυρότητα της ερμηνείας και τη δυνατότητα ύπαρξης επιστήμης του λογοτεχνικού κειμένου.

Περιεχόμενα:

– Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
– Εισαγωγή

I. Ο ΡΩΣΙΚΟΣ ΦΟΡΜΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΔΟΜΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΡΑΓΑΣ
1. Βίκτορ Σκλόφσκι: “Η τέχνη ως τεχνική”
2. Ρομάν Γιάκομπσον: “Η δεσπόζουσα”
3. Π. Ν. Μεντβέντεφ και M. M. Μπαχτίν: “Το αντικείμενο, τα καθήκοντα και οι μέθοδοι της ιστορίας της λογοτεχνίας”
4. Γιαν Μουκαρόφσκι: “Η αισθητική λειτουργία, ο αισθητικός κανόνας και η αισθητική αξία ως κοινωνικά γεγονότα”

IΙ. Η ΝΕΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΛΗΒΙΣ
5. Α. Α. Ρίτσαρντς: “Ποίηση και πεποιθήσεις”
6. Κληνθ Μπρουκς: “Ο φορμαλιστής κριτικός”
7. Κένεθ Μπερκ: “Η φορμαλιστική κριτική: οι αρχές και τα όριά της”
8. Τζων Μ. Έλλις: “Το συναφές συγκείμενο ενός λογοτεχνικού κειμένου”
9. Φ. Ρ. Λήβις: “Λογοτεχνική κριτική και φιλοσοφία”
10. Τζων Κέισι: “Αντικείμενο, αίσθημα και κρίση: Φ. Ρ. Λήβις”

ΙII. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ
11. Χανς-Γκεόργκι Γκάνταμερ: “Η γλωσσικότητα ως καθορισμός του αντικειμένου της ερμηνευτικής”
12. Ε. Ντ. Χιρς: “Τρεις διαστάσεις της ερμηνευτικής”
13. Π. Ντ. Τζουλ: “Η επίκληση του κειμένου: τι επικαλούμαστε;”
14. Πωλ Ρικαίρ: “Η σύγκρουση των ερμηνειών”
15. Γουίλλιαμ Β. Σπανός: “Σπάζοντας τον κύκλο: η ερμηνευτική ως απο-κάλυψη”

IV. ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ
16. Ρομάν Γιάκομπσον: “Γλωσσολογία και ποιητική”
17. Ρότζερ Φάουλερ: “Η λογοτεχνία ως λόγος”

V. ΔΟΜΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ
18. Τσβετάν Τοντόροφ: “Ορισμός της ποιητικής”
19. Ζεράρ Ζενέτ: “Δομισμός και λογοτεχνική κριτική”
20. Ρολάν Μπαρτ: “Επιστήμη εναντίον λογοτεχνίας”
21. Τζόναθαν Κάλλερ: “Η σημειωτική ως μια θεωρία της ανάγνωσης”
22. Γιούρι Μ. Λότμαν: “Το περιεχόμενο και η δομή της έννοιας “λογοτεχνία””
23. Μορς Πέκαμ: “Το πρόβλημα της ερμηνείας”

VI. ΜΕΤΑΔΟΜΙΣΜΟΣ
24. Ζακ Ντερριντά: “Η δομή, το σημείο και το παίγνιο στον λόγο των επιστημών του ανθρώπου”
25. Ρολάν Μπαρτ: “Ο θάνατος του συγγραφέα”
26. Τζούλια Κρίστεβα: “Το σύστημα και το ομιλούν υποκείμενο”
27. Μισέλ Φουκώ: “Παράδοση της 7ης Ιανουαρίου 1976”
28. Πωλ ντε Μαν: “Η αντίσταση στη θεωρία”

VII. ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ
29. Νόρμαν Ν. Χόλλαντ: “Ανάγνωση και ταυτότητα: μια ψυχαναλυτική επανάσταση”
30. Χάρολντ Μπλουμ: “Ποίηση, αναθεωρητισμός και απώθηση”
31. Σοσάνα Φέλμαν: “Η τρέλα της ερμηνείας: λογοτεχνία και ψυχανάλυση”

VIII. ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΕΟΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ
32. Κρίστοφερ Κώντγουελ: “Άγγλοι ποιητές: η παρακμή του καπιταλισμού”
33. Γκεόργκι Λούκατς: “Ο κριτικός ρεαλισμός στη σοσιαλιστική κοινωνία”
34. Βάλτερ Μπένγιαμιν: “Ο συγγραφέας ως παραγωγός”
35. Τέρρυ Ήγκλετον: “Προς μια επιστήμη του κειμένου”
36. Ρόζαλιντ Κάουαρντ και Τζων Έλλις: “S/Z”
37. Φρέντρικ Τζέημσον: “Για την ερμηνεία: η λογοτεχνία ως μια κοινωνικά συμβολική πράξη”

IX. ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗΣ
38. Χανς Ρόμπερτ Γιάους: “Η ιστορία της λογοτεχνίας ως πρόκληση για τις γραμματολογικές σπουδές”
39. Βόλφγκανγκ Ίζερ: “Η προσκλητική δομή των κειμένων. Η απροσδιοριστία ως όρος της επίδρασης του λογοτεχνικού λόγου”
40. Ντέηβιντ Μπλάιχ: “Ο υποκειμενικός χαρακτήρας της κριτικής ερμηνείας”
41. Στάνλεϋ Φις: “Ερμηνεύοντας το Variorum”

Χ. ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ
42. Τζόζεφιν Ντόνοβαν: “Έξω από το δίχτυ: η φεμινιστική κριτική ως ηθική κριτική”
43. Ηλέιν Σοουάλτερ: “Προς μια φεμινιστική ποιητική”
44. Ελίζαμπεθ Α. Μηζ: “Πολιτική της σεξουαλικότητας και κριτική απόφανση”
45. Ελέν Σιξού: “Συνομιλίες”

XI. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΥΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΟΣ ΙΣΤΟΡΙΣΜΟΣ
46. Ρέυμοντ Γουίλλιαμς: “Κυρίαρχο, υπολειμματικό και αναδυόμενο”
47. Λούις Α. Μοντρόουζ: “Διδάσκοντας την Αναγέννηση: η ποιητική και πολιτική της κουλτούρας”
48. Άλαν Σίνφηλντ: “Διαβάζοντας την αμφισβήτηση”

XII. ΝΕΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
49. Στήβεν Ναπ και Γουόλτερ Μπεν Μάικλς: “Ενάντια στη θεωρία”
50. Στάνλεϋ Φις: “Συνέπειες”

XIII. ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ
51. Φρέντρικ Τζέημσον: “Το Μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού”
52. Λίντα Χάτσιον: “Θεωρητικοποιώντας το μεταμοντέρνο”

XIV. ΜΕΤΑΑΠΟΙΚΙΑΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ
53. Έντουαρντ Σαΐντ: “Αλληλεπικαλυπτόμενες επικράτειες, αλληλένδετες ιστορίες”
54. Χόμι Κ. Μπάμπα: “Το ζήτημα του άλλου: το στερεότυπο και ο αποικιακός λόγος”

– Ευχαριστίες
– Ευρετήριο