Το ευφυολόγηµα και η σχέση του µε το ασυνείδητο. Το χιούµορ

Description

Ο Φρόυντ πιστεύει ότι το ευφυολόγηµα µας προσφέρει την ευφορία του αυθόρµητου γέλιου που απωλέσαµε µε την ενηλικίωση, ενώ ως παιδιά “αγνοούσαµε το κωµικό, ήµασταν ανίκανοι να παράγουµε ευφυολογήµατα και δεν είχαµε ανάγκη το χιούµορ για να νιώθουµε ευτυχισµένοι στη ζωή”.

“Το ευφυολόγηµα και η σχέση του µε το ασυνείδητο” είναι ένα από τα πιο πυκνά και πολυδιάστατα κείµενα του Φρόυντ, χαρακτηριστικό παράδειγµα της αριστοτεχνικής του γραφής.

Ο Φρόυντ άντλησε το υλικό του από ευφυολογήµατα “Εβραίων για Εβραίους”. Επίσης, χρησιµοποιεί πολλά παραδείγµατα από τη γερµανόφωνη κυρίως λογοτεχνία, καθώς και ευφυολογήµατα µε πλαίσιο την πολιτική και κοινωνική ζωή της Βιέννης στις αρχές του 20ού αιώνα.

Ξεκινά µε τη διερεύνηση των τεχνικών και των σκοπών του ευφυολογήµατος, όπου εντοπίζονται οµοιότητες µε την εργασία του ονείρου, συνεχίζει µε την ανάλυση του µηχανισµού της ευχαρίστησης, και µετά ασχολείται µε την κοινωνική διάσταση της δηµιουργίας του ευφυολογήµατος. Για την ανάλυση της σχέσης του ευφυολογήµατος µε το ασυνείδητο ο Φρόυντ χρησιµοποιεί ως εργαλείο τη “γνώση της εργασίας του ονείρου”, την οποία θεωρεί ως το µεγαλύτερο πλεονέκτηµά του έναντι όσων µέχρι εκείνη τη στιγµή είχαν ασχοληθεί µε το ευφυολόγηµα και το γέλιο. Στο τελευταίο κεφάλαιο αντιπαραβάλλει το ευφυολόγηµα µε άλλα είδη του κωµικού, όπως η αφέλεια, η παρωδία και το χιούµορ.

Η παρούσα έκδοση συµπληρώνεται µε το “Χιούµορ”. Κατά τον Φρόυντ το χιούµορ σηµαίνει όχι µόνο τον θρίαµβο του Εγώ αλλά και τον θρίαµβο της αρχής της ευχαρίστησης, η οποία µπορεί να επιβληθεί έναντι των δυσκολιών της ζωής. Ανήκει σε µια σειρά από επινοήσεις της ανθρώπινης ψυχικής ζωής “για να διαφύγει τον καταναγκασµό της οδύνης, που αρχίζει µε τη νεύρωση και κορυφώνεται µε την παράνοια, και στην οποία συµπεριλαµβάνονται η µέθη, η αυτοβύθιση και η έκσταση”.