Ο Πύργος του Άιφελ

Description

Ένα σπουδαίο κείμενο του Ρόλαν Μπαρτ της ώριμης περιόδου του, με την ασύγκριτη γλώσσα και τη βαθιά και ελεύθερη επιχειρηματολογία του εκδίδεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Συνοδεύεται από μια θαυμάσια φωτογραφική καταγραφή του Πύργου από τον Αντρέ Μαρτέν, σε ένα βιβλίο με τη μορφή μικρού λευκώματος.

Σύμβολο του Παρισιού, της νεωτερικότητας, της επικοινωνίας, της επιστήμης ή του 19ου αιώνα, πύραυλος, μίσχος, πλατφόρμα εξόρυξης, φαλλός, αλεξικέραυνο η έντομο, ο Πύργος του Άιφελ είναι το αναπόφευκτο σημείο αντίκρυ στα μεγάλα δρομολόγια του ονείρου.
Για να εκπληρώσει αυτή τη μεγάλη ονειρώδη λειτουργία, που τον μεταβάλλει σε ένα είδος ολιστικού μνημείου, ο Πύργος πρέπει να αποδράσει από τη λογική. Ο πρώτος όρος αυτής της νικηφόρας φυγής είναι το γεγονός ότι ο Πύργος υφίσταται ως μνημείο παντελώς άχρηστο. Την αχρηστία του Πύργου την ένιωθαν πάντα αμυδρά ως σκάνδαλο, δηλαδή ως αλήθεια πολύτιμη και ανομολόγητη.
Κατόρθωσε να γίνει πλήρως το σύμβολο του Παρισιού μονάχα όταν μπόρεσε να άρει από πάνω του την υποθήκη του παρελθόντος και να γίνει συνάμα το σύμβολο της νεωτερικότητας. Η επίθεση μάλιστα που επέβαλε στο παρισινό τοπίο (την υπογραμμίζει η συγκέντρωση υπογραφών από τους καλλιτέχνες) έγινε σφοδρή. Ο Πύργος αποδείχθηκε, μαζί με το ίδιο το Παρίσι, σύμβολο δημιουργικής τόλμης, υπήρξε η νεωτερική χειρονομία με την οποία το παρόν λέει όχι στο παρελθόν.
Μεταλλουργία, συγκοινωνίες, δημοκρατία : Ο Άιφελ προσέφερε στον αιώνα του, με τον Πύργο του, το υλικό σύμβολο αυτών των τριών κατακτήσεων.
Δόθηκε μάχη “εν ονόματι του υποτιμώμενου γαλλικού γούστου”, έγινε επίκληση στην “ψυχή της Γαλλίας”, ενοχοποιήθηκαν “οι μπαρόκ και εμπορευματικές φαντασίες ενός κατασκευαστή μηχανών”.
Η εις ύψος έκταση ενός μνημείου δεν μπορούσε να κατορθωθεί από έναν αρχιτέκτονα αλλά από έναν τεχνικό. Ο Πύργος καθιερώνει λοιπόν την ισχύ της αμιγούς τεχνικής επί των αντικειμένων (των κτισμάτων) που έως τότε υπέκειντο (τουλάχιστον εν μέρει) στην τέχνη.
R.B.