Maurice Merleau-Ponty: Προς μια οντολογία του συγκεκριμένου

Description

Πράγματι: τι άλλο κάνουμε, “επιτελώντας” θεωρία, από το να καρφώνουμε σανίδια στο καταφύγιο που χτίζουμε γύρω μας για να ζήσουμε εντός του; Τι άλλο κάνουμε από το να συναρμόζουμε, εν πλω, τα μέρη του σκάφους με το οποίο ταξιδεύουμε; […] Στην ανοιχτή θάλασσα των “μεταμορφώσεων” του ανθρώπινου είναι, σε αυτή την αχώρητη, πολυσχιδή, διάρκεια της ακάματης επανεύρεσης του κόσμου μας, της ανθρωποποίησής του, σε τι διαφέρει, πράγματι, η δεξιοτεχνία της χωρικής ακρίβειας -το να στέλνεις με το σφυρί σου το καρφί εκεί ακριβώς που πρέπει, έτσι όπως ακριβώς πρέπει, ώστε να το “βυζάξει” το ξύλο, με άλλα λόγια, το να ανταποκρίνεσαι σωματικά στην ιδιάζουσα υλικότητα των πραγμάτων- από τη δεξιοτεχνία της παραγωγής μιας βιώσιμης ψευδαίσθησης; Υπάρχει πράγματι τόπος εκ του οποίου θα μπορούσε να εκπορευθεί μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα; Αλλά και οι ήδη παραχθείσες συστηματικές αυταπάτες μας, όσο ανθεκτικές κι αν παρουσιάζονται κατά την παρούσα ιστορική στιγμή, δεν αποσυντίθενται και αυτές βαθμιαία, σαν παροπλισμένα κύτη στην άμμο, από τη χρόνια δράση του στοιχείου που προορίζονταν να δαμάσουν; Δεν αφήνονται [εκ των πραγμάτων] να αφομοιωθούν εκ νέου από το στοιχείο που επιχείρησαν να τιθασεύσουν; Αν είναι ακόμη δυνατή η άρθρωση θεωρητικού λόγου αυτής της υφής, αυτό ακριβώς είναι το είδος της θεωρίας που διακαώς επεδίωκε ο Merleau-Ponty: αυτή η θεωρία της συναίσθησης της περατότητας ως διεξόδου, κατεύθυνσης, εμμενούς υπέρβασης. Μια θεωρία που δεν επιστρατεύει τεχνικές πίεσης και παραμόρφωσης του πραγματικού, σαν την παραδοσιακή ναυπηγική που απλώς ακολουθεί -με ανεκλάλητη, υπό τη μορφή ρητών υποδείξεων, δεξιοτεχνία ως προς το διακρίνειν και το οικειούσθαι το υλικό ιδίωμα του κόσμου: ως προς τη σιωπηρή περιγραφή του πραγματικού διά της χρηστικής του οικείωσης- τις κλίσεις του ξύλου χωρίς διαμόρφωση, απλώς τις εκμαιεύει σχίζοντας το ξύλο στην κατεύθυνση των εσωτερικών του πτυχώσεων, και αφήνοντάς το να εκδηλώσει τη φυσική του κλίση, όπως αυτή τείνει να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός ανθρώπινου δημιουργήματος. […] Έτσι ακριβώς και ο Merleau-Ponty διαρκώς πασχίζει να μετέρχεται τις έννοιες: σαν μέλη που έχουν επιδέξια αποσχισθεί από το είναι, και διαρκώς τείνουν να επιστρέφουν σε αυτό. Να το βεβαιώνουν. Μια φιλοσοφία που ‘μηχανεύεται’ μια κοσμοεικόνα, όπως ο επαρκής, ως προς την παραγωγή μιας αβίαστης αρτιότητας, καραβομαραγκός, κρατώντας μόνον τα απολύτως χρειώδη εργαλεία, μπορεί να σκαρώσει ένα πλεύσιμο σκάφος από [αυτό καθαυτό] το δάσος ως “άμορφη” υλικότητα η οποία, ωστόσο, βρίθει μορφικών υπαινιγμών, καθοδηγητικών γι’ αυτόν που είναι σε θέση να τους αφουγκραστεί. Ιδανικά, καθώς η πράξη ψαύει άθελά της το ιδανικό που περιέχεται εντός της.