Η σαγήνη

Περιγραφή

Αυτό που ονομάζουμε σαγήνη -μια εκθαμβωτική μαγεία που μας συνταράζει, ή μια σειρά από απατηλές εκλάμψεις, μια παγίδα- φωλιάζει στις καθημερινές συναλλαγές μας, αλλά στοιχειώνει ψυχικές εκφράσεις και συμπτώματα.
Το αναλυτικό εγχείρημα έχει βασικό στόχο να διασφαλίσει την αυθόρμητη ανάδυση και εκδίπλωση της μεταβίβασης, ώστε να επιτευχθεί η επεξεργασία της. Ο αναλυτής δεν είναι σαγηνευτής, αλλά προσπαθεί να ενεργοποιήσει ψυχικές κινήσεις και να αποτρέψει την υποβολή και τη σαγήνη που ενυπήρχαν στην ύπνωση και την καθαρτική μέθοδο των απαρχών της ψυχανάλυσης.
Όμως, καθώς συσσωρευόταν η κλινική εμπειρία, διαφάνηκε ότι η αναλυτική συνθήκη δεν είναι απόλυτα ουδέτερη, αλλά εμπεριέχει δυνατότητες σαγήνευσης. Αυτές οι πτυχές της μπορούν να λειτουργήσουν άλλοτε με έναν ήπια διεγερτικό τρόπο, αποκαλύπτοντας και ευοδώνοντας την ψυχική οργάνωση, και άλλοτε να αποκτήσουν τραυματικές διαστάσεις και να εγκλωβίσουν τον αναλυόμενο, παγώνοντας την ψυχική του πλαστικότητα. Έτσι, πίσω από τη διάσταση της σαγήνης διαμορφώνεται μια εύθραυστη ισορροπία. Από τη μια συντάσσονται η στήριξη, η αντι-αλλοτριωτική διαδικασία, η ευχαρίστηση, η διεργασία συμβολοποίησης και η ταυτισιακή ολοκλήρωση, ενώ από την άλλη καραδοκούν η αιχμαλωσία, η σύγχυση και η τελική ακύρωση του αναλυτικού διαβήματος.
Στα κείμενα που συναπαρτίζουν αυτήν τη Μονογραφία επιχειρείται η διακρίβωση της θέσης που κατέχει η έννοια της σαγήνης στην ψυχαναλυτική θεωρία και στην κλινική πράξη. Διερευνάται η σχέση της με το αναλυτικό πλαίσιο, το τραύμα, την οργάνωση της ταυτότητας, την πρωταρχική σκηνή, αλλά και η συμβολή της στο χιού­μορ, στην καλλιτεχνική δημιουργία και στη διαμόρφωση των μύθων.