Χίλια εννιακόσια ογδόντα τέσσερα

Περιγραφή

Όταν δημοσιεύτηκε το βιβλίο, το 1949, και λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του από φυματίωση, ο Όργουελ χρειάστηκε να το υπερασπιστεί στο αριστερό κοινό του ως εξής: “Το πρόσφατο μυθιστόρημά μου ΔΕΝ επιτίθεται στον σοσιαλισμό ή στο Βρετανικό Εργατικό Κόμμα (του οποίου είμαι υποστηρικτής), αλλά αναδεικνύει τις διαστροφές στις οποίες υπόκειται μια συγκεντρωτική οικονομία και οι οποίες έχουν εν μέρει πραγματοποιηθεί στον κομμουνισμό και τον φασισμό”. […]
Η εφιαλτική ατμόσφαιρα της πολιτικής καχυποψίας, της παρακολούθησης και του φόβου, που εκφράζεται στο Πεθαίνοντας στην Καταλωνία, είναι αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό και του 1984, και δεν σχετίζεται τόσο με τους φασίστες όσο με τους σταλινικούς και την προσπάθειά τους να καταπνίξουν όσους τους αντιστέκονταν. Τελικά, όπως παρατηρεί ο βιογράφος του Όργουελ, Μπέρναρντ Κρικ, η εμπειρία της Ισπανίας ήταν αυτή που τον έπεισε ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα δούλευε ενάντια στην επανάσταση και ότι ανάμεσα στον σταλινισμό και τον φασισμό υπάρχουν οι ομοιότητες που υπονοούνται στα δύο γνωστότερα σήμερα έργα του, τη Φάρμα των Ζώων (1944) και το 1984 (ο τίτλος προκύπτει από την αντιστροφή των δύο τελευταίων ψηφίων της χρονιάς που γράφεται το έργο, το 1948).
Η δυσπιστία που ακολουθεί τον Όργουελ στον χώρο της αριστερής διανόησης (συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής) σχετίζεται με την εκ μέρους του διαπίστωση αυτής της ομοιότητας, σε συνδυασμό με ένα άλλο στοιχείο που έχει αποδοθεί στο 1984: την απουσία κάθε ορίζοντα πολιτικής ελπίδας που θα λειτουργούσε ως αντίβαρο στον εφιαλτικό κόσμο του κειμένου. Η απουσία αυτή θεωρήθηκε μάλιστα υπεύθυνη για την ιδεολογική οικειοποίηση του μυθιστορήματος κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ενάντια στον σοσιαλισμό γενικά, με στόχο την υπεράσπιση του καπιταλισμού ως μοναδικής ηθικής αντιπρότασης στον ολοκληρωτισμό. […] (Από την εισαγωγή της Βασιλικής Δημουλά)