Αλέν Ρενέ: Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ

Description

Αλέν Ρενέ: […] Θα μπορούσαμε να βρούμε κάποια μορφικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον κινηματογράφο του Ρενέ και εισάγονται για πρώτη φορά απ’ αυτόν στη νεότερη φιλμική γλώσσα.
α) Το αποσπασματικό-συνειρμικό μοντάζ: Απ’ τον καιρό της Χιροσίμα, ο Ρενέ φανερώνει μια νέα και ιδιόμορφη αντίληψη για τον τρόπο συναρμολόγησης των πλάνων της ταινίας. […] Στον Ρενέ η αιτιότητα της δράσης είναι πάντα εσωτερική και ξεπηδά μέσα απ’ τις συνειδήσεις των ηρώων. Οι ιστορίες του Ρενέ δεν έχουν έναν πρόδηλο και εμφαντικό κινητήριο άξονα, αλλά αποτελούνται από μια σειρά συνειρμών, μια σειρά εσωτερικών καταστάσεων, που οδηγούν σε μια συνεχή συνειδησιακή εξέλιξη. Τα εξωτερικά στοιχεία δεν αλλάζουν δηλαδή και η μόνη αλλαγή που έχουμε στη διάρκεια της ταινίας είναι αυτή που γίνεται στον εσωτερικό κόσμο των ηρώων. […]
β) Για να υπάρξει αυτή η συνειρμική σύνδεση, προϋποτίθεται η εσωτερικοποίηση του ντεκουπάζ: Ο κινηματογράφος εδώ δεν τεμαχίζει την εξωτερική πραγματικότητα για να την ανασυνθέσει σ’ ένα αφηγηματικό αισθητικό όλο, αλλά η σύνδεση τους δημιουργεί τη συνειδησιακή εξέλιξη που θέλει να καταδείξει η ταινία. Ο εσωτερικός μονόλογος, δηλαδή η αφήγηση μνημικών καταστάσεων όπως τις συνδέει ο ασυνείδητος λογισμός, που γεννήθηκε απ’ το μυθιστόρημα στις αρχές του αιώνα, βρίσκει την πρώτη του εφαρμογή στον κινηματογράφο, με τις ταινίες του Ρενέ. […]
γ) Ένα τρίτο και ουσιαστικό χαρακτηριστικό του κινηματογράφου του Ρενέ είναι η οντολογική αναγωγή των δρώμενων. Η συνεχής αναδρομή της μνήμης που, ερεθισμένη απ’ τη λεπτομέρεια, οδηγείται σε μια συνειρμική ακολουθία, είναι μια πορεία απ’ το ειδικό προς το γενικό, απ’ το συγκεκριμένο προς το αφηρημένο, δηλαδή ξεκινώντας απ’ τα πράγματα φτάνουμε στις λογικές κατηγορίες τους. Έχουμε δηλαδή ένα ταξίδι της μνήμης που ξεπερνά τον πολιτισμό και φτά-
νει στην αρχεγονία, όπως αυτό δηλώνεται απ’ την καταιγιστική καταλυτικότητα του έρωτα -της πιο αρχέγονης διαδικασίας- που στις ταινίες του Ρενέ κρατά το ρόλο του βασικού επικοινωνιακού συστήματος και του κώδικα που γεννάει τη δράση. […]

(απόσπασμα από το βιβλίο)

Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ: […] Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή έκανα δύο φιλμ μικρού μήκους. Μετά μπήκα στο θέατρο. Ήταν θέατρο, όχι αντιθέατρο. “Αντιθέατρο” ήταν απλά και μόνο το όνομα που δίναμε, με τον ίδιο τρόπο που ένας άλλος θίασος θα μπορούσε να ονομαστεί το “Θέατρο Σίλερ”. Έμαθα πολλά στο θέατρο, για το πώς να δουλεύω με ηθοποιούς και πώς να διηγούμαι μία ιστορία με έναν καινούργιο τρόπο. Παρεπιπτόντως, εγώ ο ίδιος σπούδασα ηθοποιός: είναι η μόνη πραγματική εκπαίδευση που είχα ποτέ. Ο,τιδήποτε άλλο, χρειάστηκε να το μάθω μόνος μου. Ήθελα να κάνω από την αρχή ταινίες, αλλά ήταν πολύ πιο εύκολο να ξεκινήσω στο θέατρο. Κι αυτό με ωφέλησε μετά: όταν άρχισα όντως να κάνω ταινίες, η προηγούμενη δουλειά μου στο θέατρο διευκόλυνε πολύ στην καταξίωση τους. Η επιτυχία των πρώτων μου ταινιών και το γεγονός ότι είχαν προσκλήσεις σε φεστιβάλ και άλλα τέτοια πράγματα, είχε να κάνει με το ότι το θέατρο έχαιρε περισσότερης εκτίμησης από τον κινηματογράφο στην Γερμανία. Άκουγες, “Καλά, ναι, φτιάχνει ταινίες – αλλά έχει κάνει και θεατρικά, άρα αυτός πρέπει να έχει κάτι που αξίζει”. […]

(απόσπασμα από το βιβλίο)