Η εξέλιξη του πολιτισμού

Περιγραφή

Όταν το 1939 πρωτοδημοσιεύτηκε το δίτομο έργο του Elias, λίγοι κατανόησαν ότι άνοιγε έναν καινούριο δρόμο για την κατανόηση των κοινωνικών φαινομένων. Χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να εκτιμηθεί αυτή η λεπτή σύνθεση ιστορίας, κοινωνιολογίας και ψυχολογίας στο πλαίσιο μιας δυναμικής θεώρησης, όπου προέχει η αναδρομή στις γενετικές αιτίες και στις συνιστώσες της συνεχούς μετεξέλιξης κοινωνικών δραστηριοτήτων και ατομικών συμπεριφορών. Ο Elias ενδιαφέρεται για μακροπρόθεσμες διαδικασίες και μεταβολές, όμως αυτές τις μελετά στο μικροσκοπικό επίπεδο, πάνω σε συμπεριφορές, οι οποίες έχουν γίνει για μας τόσο αυτονόητες, ώστε να μην αντιλαμβανόμαστε την ιστορική τους φόρτιση. Στο πανόραμα που ανοίγει μπροστά στα μάτια μας το έργο φαίνεται πως οι ανατροπές στην Ευρώπη από τον 15ο αι. -προπαντός η διαμόρφωση της αστικής τάξης και του σύγχρονου κράτους, κατ’ αρχήν στην απολυταρχική μορφή του- απηχήθηκαν σε μιαν ευρύτατη μεταβολή των κοινωνικά καθιερωμένων προτύπων συμπεριφοράς: άλλαξε ο ίδιος ο τρόπος της ικανοποίησης των φυσικών αναγκών, οι αντιλήψεις για το τι είναι “πολιτισμένο” και τι “απολίτιστο” όταν τρώμε, κοιμόμαστε ή σκουπίζουμε τη μύτη μας. Αυτή η ανάλυση επιτρέπει επιπλέον να συλλάβουμε καλύτερα τα αίτια παθολογικών φαινομένων της νεώτερης ευρωπαϊκής κοινωνίας, δηλαδή νευρώσεων οφειλομένων στη λειτουργία εσωτερικευμένων κοινωνικών καταναγκασμών.