Τι απέγιναν οι διανοούμενοι;

Description

Για περισσότερο από έναν αιώνα, ο διανοούμενος στάθηκε μια ενοχλητική φωνή, ένα κριτικό πνεύμα που δήλωνε την αλήθεια ενάντια στην εξουσία. Ο Ζολά, ο Όργουελ, η Άρεντ, ο Σαρτρ, για να αναφέρουμε λίγα μόνο ονόματα, ενσάρκωσαν αυτή τη μορφή σε διάφορες στιγμές. Σήμερα, η λέξη έχει χάσει κάθε κύρος, καθώς αποδίδεται συνήθως σε φλύαρες φιγούρες που γεμίζουν τις τηλεοπτικές οθόνες. Σύμφωνα με τον Έντσο Τραβέρσο, αυτή η έκλειψη έχει πολλαπλές αιτίες: το τέλος των ουτοπιών του 20ού αιώνα, τη συντηρητική στροφή της δεκαετίας του 1980, την εμπορευματοποίηση της κουλτούρας, τις απογοητεύσεις μιας γενιάς. Σ’ ένα “μετα-ιδεολογικό” κόσμο όπου η πολιτική τρέφεται ολοένα και λιγότερο με ιδέες, ο διανοούμενος αντικαταστάθηκε από τους “εμπειρογνώμονες” στην υπηρεσία της κυβέρνησης και από τους ειδικούς της επικοινωνίας. Σ’ αυτό το νέο τοπίο, τα κοινωνικά κινήματα έχουν μείνει ορφανά, όμως η αντιρρητική σκέψη δεν εξαφανίστηκε. Ο Τραβέρσο διακρίνει τα σημάδια που αναγγέλλουν μια νέου είδους σύνδεση ανάμεσα στην παραγωγή των γνώσεων, την κριτική της εξουσίας και την πολιτική στράτευση. Ένας απολογισμός που, ταυτόχρονα, μας καλεί να επινοήσουμε το διανοούμενο του 21ου αιώνα.