Θείος Βάνιας

Description

[…] Ο “Θείος Βάνιας” αποτελεί διασκευή του αμετάφραστου στα ελληνικά θεατρικού έργου “Leshy” Είναι γνωστό ότι στο “Θείο Βάνια” πολλά από τα χαρακτηριστικά του τσεχοφικού θεάτρου παίρνουν την πρώτη τους ολοκληρωμένη έκφραση. Ειδικά, η αποφυγή ενός σχηματικού και συμβατικού μύθου και η πυκνή, “κρυφή” ζωή λέξεων και κινήσεων, που ο πλούτος τους αναδεικνύεται κατά ποιητικό τρόπο με την ανάσυρσή τους από το υπόστρωμα του έργου. Το έργο ισορροπεί ανάμεσα σε δύο κυρίαρχες διαθέσεις: της αστάθμητης μελαγχολίας και της υπονομευτικά ειρωνικής θεώρησής της.

Ο θίασος των προσώπων στον “Θείο Βάνια” είναι ο μικρότερος αριθμητικά από οποιοδήποτε άλλο έργο του Τσέχοφ. Αποτελεί μια δημιουργική συναίρεση χαρακτηριστικών των προσώπων που λαμβάνουν μέρος στο “Στοιχειό τον Δάσους”. Μειώνοντας τις δραματικές περσόνες σε οκτώ (αν εξαιρέσουμε τον εργάτη), ο Τσέχοφ συνέθεσε τις προσωπικότητες των δραματικών χαρακτήρων με στόχο να υποβάλει και να αντιπαραβάλει διαφορετικές ανθρώπινες ποιότητες με βάση τις αντιδράσεις απέναντι στις καταστάσεις. Παράλληλα, αναγνωρίζουμε μια γειτνίαση των προσώπων που υποκρύπτει δυσφορία στη συνύπαρξη τους. Ο Τσέχοφ τοποθετεί τα πρόσωπα σε ειδικές περιστάσεις για να παρακολουθήσει συγκρούσεις και διαφυγές. Οι συζυγικοί και οι δεσμοί αίματος αποδεικνύονται λιγότερο καθοριστικοί για τη συμπεριφορά των χαρακτήρων απ’ ότι τα αντίστοιχα ερεθίσματα της άμεσης επικοινωνίας του ενός με τον άλλο. Με κριτήριο το πρωτογενές στοιχείο της ηλικίας, τα δραματικά πρόσωπα του έργου θα μπορούσαν να διακριθούν σε δύο κουαρτέτα. Καταρχήν η δυάδα Σερεμπριακόφ και Τελιέγκιν, όπου ο περήφανος για τους ακαδημαϊκούς επαίνους και τα προνόμια καθηγητής, δεν είναι παρά ένας μεμψίμοιρος και ζηλότυπος άνδρας, ενώ ο Τελιέγκιν είναι ένας άνδρας που ανταποκρίθηκε με τρυφερή γενναιοδωρία στην προδοσία της γυναίκας που τον εγκατέλειψε σχεδόν αμέσως μετά το γάμο. Αν, μάλιστα, ο Τελιέγκιν ντρέπεται γιατί είναι ένας “παράσιτος”, ο Σερεμπριακόφ φαίνεται να αγνοεί τον δικό του παρασιτισμό. Από τις συμπεριφορές των μεγάλης ηλικίας γυναικών του έργου, η ανάγνωση των φυλλαδίων από τη Μαρία Βασίλιεβνα και το πλέξιμο της Μαρίνας φαίνεται να λειτουργούν, κατά όμοιο τρόπο, ως “παυσίπονα”. Η “γήινη” Μαρίνα, υπάκουη στο φυσικό κύκλο της ζωής, με την καθημερινότητά της να εστιάζεται στα πρακτικά ζητήματα του στάβλου και της κουζίνας, προβαίνει, παράλληλα, και σε αυστηρά σχόλια για τις ανθρώπινες συμπεριφορές, ενώ η στενόμυαλη Μαρία Βασίλιεβνα εμφανίζεται απόλυτα τυφλή σε όσα συμβαίνουν στους συνανθρώπους της. […]

(από την εισαγωγή του Κωνσταντίνου Κυριακού)