Τα γρανάζια του χρόνου

Description

Στα “Γρανάζια του χρόνου” επιχειρείται μια πρώτη απόπειρα να καταγραφεί η γενική ιστορία της μέτρησης του χρόνου και η (θετική ή αρνητική) συμβολή της σε ό,τι αποκαλούμε σύγχρονο πολιτισμό. Κατά τον Λάντες, η εφεύρεση του μηχανικού ρολογιού στη μεσαιωνική Ευρώπη ήταν μία από τις σημαντικότερες εφευρέσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας -όχι στην ίδια κατηγορία με τη φωτιά και τον τροχό, αλλά συγκρίσιμη με την τυπογραφία, όσον αφορά τις επαναστατικές επιπτώσεις που είχε στις πολιτισμικές αξίες, τις τεχνολογικές αλλαγές, την οργάνωση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, αλλά και τη διαμόρφωση της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Το βιβλίο διαιρείται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος θέτει το ερώτημα πώς και γιατί μια τόσο γόνιμη εφεύρεση εμφανίστηκε στην Ευρώπη και παρέμεινε ευρωπαϊκό μονοπώλιο για περίπου πεντακόσια χρόνια. Πρόκειται δηλαδή για μελέτη σε επίπεδο πολιτισμικής ιστορίας, για τις συγκριτικές αξίες και τις επιπτώσεις τους στην κοινωνική δράση. Το δεύτερο μέρος είναι μια μελέτη της ιστορίας της επιστήμης και της τεχνικής. Δείχνει πώς φτάσαμε από τους στοιχειώδεις μηχανισμούς που μετρούσαν τον χρόνο κατά προσέγγιση σε όργανα υψηλής ακρίβειας και παρουσιάζει την ιστορία της βελτίωσης του ρολογιού ως οργάνου. Το τρίτο μέρος -το εκτενέστερο- ασχολείται με τους ανθρώπους που έφτιαξαν φορητά ή σταθερά ρολόγια, καθώς και με τον τρόπο που τα έφτιαξαν. Πρόκειται για μια μελέτη οικονομικής ιστορίας, το ιστορικό της εξέλιξης των τεχνικών κατασκευής και των μεθόδων παραγωγής. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας, η έρευνα τον οδήγησε σε “απρόσμενες ατραπούς και κατευθύνσεις: σε θέματα όπως η θρησκεία και η λαογραφία, τα μαθηματικά και η μηχανική, η αστρονομία και η ναυσιπλοΐα, αλλά και σε πολύ διαφορετικούς τόπους, όπως στην αυλή του Μεγάλου Χάνου και του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στα αστεροσκοπεία της αναγεννησιακής Ευρώπης πριν από την ανακάλυψη των τηλεσκοπίων, στους κύκλους των λογίων του Παλαιού Καθεστώτος, στη φονική ρότα των γαλιονιών της Μανίλας, στις εκκωφαντικά σιωπηλές διαμάχες περί χρονομέτρησης στα παρατηρητήρια του Κιού, της Γενεύης και του Νεσατέλ, από τα ασφυκτικά γεμάτα και ακατάστατα εργαστήρια των cabinotiers της Γενεύης και το κατάστημα ενός τεχνίτη στο ορεινό Νεσατέλ μέχρι τα κτίρια των εργοστασίων με τα αμέτρητα παράθυρα στο Ουώλθαμ της Μασσαχουσέττης και στο Έλτζιν του Ιλλινόι, και τις άθλιες φάμπρικες κατασκευής ρολογιών της Νοτιοανατολικής Ασίας”.