Η ψυχική ζωή της εξουσίας

Description

Ως μορφή εξουσίας, η καθυπόταξη είναι παράδοξη. Η κυριαρχία που μας ασκεί μια εξωτερική εξουσία αποτελεί μια οικεία και βασανιστική μορφή της. Είναι όμως εντελώς διαφορετικό να διαπιστώνουμε ότι η ίδια η διαμόρφωση που έχουμε ως υποκείμενα εξαρτάται από αυτήν ακριβώς την εξουσία.
Η “Ψυχική ζωή της εξουσίας” παρουσιάζει μια πρωτότυπη θεωρία για τις περίπλοκες σχέσεις του υποκειμένου με την εξουσία, ανατρέχοντας σε κείμενα των Χέγκελ, Νίτσε, Φρόυντ, Φουκώ και Αλτουσέρ. Με βάση μια ανάγνωση του Χέγκελ και του Νίτσε, της “δυστυχισμένης συνείδησης” και της “κακής συνείδησης”, διαπιστώνουμε ότι όχι απλώς η συνείδηση κατασκευάζεται από την εξουσία αλλά επιπλέον ότι η τελευταία εγκαθίσταται στην υποκειμενικότητα.

Η Mπάτλερ μελετά πώς γεννιέται η ψυχική ζωή από τις κοινωνικές διεργασίες της εξουσίας και πώς αυτές αποκρύπτονται και ενδυναμώνονται μέσω του ψυχισμού που παράγουν. Η εξουσία δεν νοείται πλέον ως κάτι που “εσωτερικεύεται” από ένα προϋπάρχον υποκείμενο. Aντιθέτως, το υποκείμενο γεννιέται ως ένα αμφιθυμικό αποτέ λεσμα της εξουσίας που εισέρχεται στη σκηνή μέσω της λειτουργίας της συνείδησης.

Παρότι όσοι ακολουθούν τη σκέψη του Φουκώ διατηρούν αποστάσεις από την ψυχαναλυτική θεωρία, και παρότι οι εκπρόσωποι της τελευταίας συνήθως κρατούν αποστάσεις από τον Φουκώ, η Τζούντιθ Μπάτλερ επιχειρεί -συνδυάζοντας αυτές τις δύο γραμμές σκέψης- να αναλύσει την αμφιθυμική σχέση του κοινωνικού με το ψυχικό ως ένα από τα πιο δυναμικά αλλά και περίπλοκα αποτελέσματα της εξουσίας. Διερευνά όχι μόνο τη δυνατότητα της εξουσίας να αποκτά ψυχική μορφή και να καθυποτάσσει τα υποκείμενα, αλλά και τη δυνατότητα των υποκειμένων να αντιστέκονται στη μελαγχολία που τους καλλιεργεί η εξουσία.