Η μετάφραση ως καταστροφή. Το τέλος της σκηνοθεσίας

Περιγραφή

“Σήμερα, πλέον, δεν μιλούν για την εποχή μας οι δραματουργοί, όπως γινόταν σε όλες τις εποχές τού θεάτρου· σήμερα μιλούν γι’ αυτήν οι σκηνοθέτες. Αυτών όμως – που δεν είναι πρωτογενείς δημιουργοί, και που θα έπρεπε να μην αποκαλούνται πλέον σκηνοθέτες, λέξη που συγκαλύπτει την αληθινή πια ταυτότητά τους–, η αφετηρία δεν είναι ένα δικό τους υλικό· η αφετηρία τους είναι το πρωτογενές υλικό τού πρωτο- γενούς δημιουργού που είναι ο δραματουργός, ο ποιητής τού θεάτρου.
Κανείς απ’ τούς σκηνοθέτες που ανέδειξαν την σκηνοθεσία σε μεγάλη τέχνη, δεν είχε, και δεν θα μπορούσε να έχει, διανοηθεί να τοποθετήσει τον εαυτό του υπεράνω και στην θέση τού δραματουργού, να προβεί σε ενδοκειμενικές παρεμβολές που αποσκοπούν στο να κάνουν το έργο πιο προσιτό, πιο κατανοητό, στο κοινότυπο· ποτέ δεν θα αποφάσιζε παραμορφωτικές αλλαγές στην διάρθρωση τού έργου, φέρ’ ειπείν σε αντιστροφή τού τέλους του, σε προσθήκη προσώπων που δεν έχει το έργο, σε ενσωμάτωση κειμένων που γράφει ο ίδιος ο σκηνοθέτης ή ενθέτει αποσπάσματα από αλλότρια, συνήθως άσχετα με το έργο, παραθέματα· όλα αυτά επειδή όσοι τα αποπειρώνται πιστεύουν ότι το έργο που οι ίδιοι έχουν επιλέξει να ανεβάσουν παρουσιάζει, κατά την γνώμη τους, ελλείψεις τις οποίες οι ίδιοι κατακρατούν το ανεξέλεγκτο δικαίωμα να τις καλύψουν – όπως το ίδιο κάνουν και μεταφραστές που δεν διστάζουν να γράψουν εκατοντάδες δικούς τους στίχους για να τούς εντάξουν ανενδοίαστα στο έργο που έχουν δήθεν μεταφράσει.
Πιστεύουν, με άλλα λόγια, οι εν λόγω σκηνοθέτες/μεταφραστές ότι το τερατούργημα που διαπράττουν είναι ευλογία για τα έργα, ότι π.χ. ο Αγαμέμνων, οι Φοίνισσες, οι Βάκχες, είναι τού χεριού τους, ή στο χέρι τους να τα φέρνουν στα –εν πολλοίς ασήμαντα– δικά τους μέτρα, επιτρέποντας έτσι στον μειονεκτικό εαυτό τους να αναδειχθεί σε διορθωτή/βελτιωτή τού Αισχύλου και τού Ευριπίδη, επειδή έτσι τούς έχει κατευθύνει η «ευαισθησία» τους και η «ευφυία» τους.”