Η γέννηση της βιοπολιτικής

Περιγραφή

“Η Γέννηση της Βιοπολιτικής”, σειρά μαθημάτων που παρέδωσε ο Μισέλ Φουκώ στο Κολλέγιο της Γαλλίας από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1979, συνεχίζει το Ασφάλεια, Επικράτεια, Πληθυσμός, σειρά μαθημάτων του προηγούμενου έτους. Ο Μισέλ Φουκώ, αφού κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική οικονομία κατά τον 18ο αιώνα σηματοδοτεί τη γέννηση μιας καινούργιας διακυβερνησιακής λογικής -λιγότερη διακυβέρνηση, μέσω της μέριμνας για μέγιστη αποτελεσματικότητα, με δεδομένη τη φυσικότητα των προς αντιμετώπιση προβλημάτων-, ασχολείται με την ανάλυση των μορφών αυτής της φιλελεύθερης κυβερνητικότητας.

Ποια είναι τα ειδοποιά γνωρίσματα της φιλελεύθερης τέχνης διακυβέρνησης όπως αυτή εμφανίζεται τον 18ο αιώνα; Ποια κρίση κυβερνητικότητας χαρακτηρίζει τον σύγχρονο κόσμο και σε ποιες αναθεωρήσεις της φιλελεύθερης διακυβέρνησης μας οδήγησε; Σε τούτο το διαγνωστικό καθήκον ανταποκρίνεται η μελέτη των δύο μεγάλων φιλελεύθερων σχολών του 20ού αιώνα, του γερμανικού ορντοφιλελευθερισμού και του φιλελευθερισμού της Σχολής του Σικάγου- μοναδική εξόρμηση του Μισέλ Φουκώ, σε όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας του στο Κολλέγιο της Γαλλίας, στον χώρο της σύγχρονης ιστορίας.

Η ανάλυση αυτή αναδεικνύει τον παράδοξο ρόλο που παίζει η “κοινωνία” σε σχέση με τη διακυβέρνηση: η πρώτη είναι μια βασική αρχή εν ονόματι της οποίας η δεύτερη τείνει να αυτοπεριορίζεται, αλλά και αποτελεί μόνιμο στόχο μιας διαρκούς διακυβερνησιακής παρέμβασης, προκειμένου να παραχθούν, να πολλαπλασιαστούν και να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες για τον οικονομικό φιλελευθερισμό ελευθερίες. Έτσι η κοινωνία των πολιτών, που δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί αντίθετη στο Κράτος, είναι σύστοιχη της φιλελεύθερης τεχνολογίας διακυβέρνησης.

“[…] ο οικονομικός κόσμος είναι εκ φύσεως αδιαφανής, είναι εκ φύσεως μη ολοποιήσιμος. Συγκροτείται από καταβολής και εξ ορισμού από απόψεις, η πολλαπλότητα των οποίων είναι τόσο περισσότερο αναπαλλοτρίωτη όσο αυτή ακριβώς η πολλαπλότητα εξασφαλίζει αυθόρμητα και σε τελική ανάλυση τη σύγκλισή τους. Η οικονομία είναι μια άθεη θεωρία· η οικονομία είναι μια θεωρία χωρίς Θεό· η οικονομία είναι μια θεωρία χωρίς ολότητα· η οικονομία είναι μια θεωρία που αρχίζει να φανερώνει όχι μόνο την αχρηστία αλλά το ανέφικτο μιας κυρίαρχης σκοπιάς, μιας σκοπιάς του κυρίαρχου επί της ολότητας του Κράτους που πρέπει να κυβερνήσει. Η οικονομία κλέβει από τη νομική μορφή του κυρίαρχου που ασκεί την κυριαρχία του εντός ενός Κράτους αυτό που θα αναδειχθεί ως το ουσιώδες της ζωής μιας κοινωνίας, δηλαδή τις οικονομικές διαδικασίες. Ο φιλελευθερισμός, στη σύγχρονη συγκρότησή του, άρχισε όταν ακριβώς διατυπώθηκε το ουσιώδες ασύμβατο μεταξύ αφενός της μη ολοποιήσιμης πολλαπλότητας που χαρακτηρίζει τα υποκείμενα συμφέροντος, τα οικονομικά υποκείμενα, και αφετέρου της ολοποιητικής ενότητας του νομικά κυρίαρχου”.

Μισέλ Φουκώ