Ελευθερία, εθελοδουλία, ασημαντότητα

Description

Το ανά χείρας βιβλίο δεν συνιστά εισαγωγή στο έργο του Καστοριάδη. Αποτελείται, αντιθέτως, από τρία κείμενα πολεμικής που, με αφορμή το έργο του φιλοσόφου, προσπαθούν να θίξουν ορισμένα κρίσιμα πολιτικά και φιλοσοφικά ζητήματα, των οποίων η πραγμάτευση είναι απαραίτητη για κάθε προσπάθεια αναδιατύπωσης της χειραφετητικής σκέψης. Ο στόχος της κριτικής είναι διπλός: αφενός οι επιβιώσεις της πεπαλαιωμένης υλιστικής και οικονομίστικης αντίληψης περί κοινωνίας που, ακόμη και στις λιγότερο απολιθωμένες εκδοχές της, παραμένει ανίκανη να δει τα ουσιώδη προβλήματα, παρουσιάζοντας, επιπλέον, τις ιδέες του Καστοριάδη μ’ εντελώς παραμορφωτικό τρόπο, όταν αποπειράται να τους ασκήσει κριτική· αφετέρου, η απονευρωμένη εικόνα περί Καστοριάδη που προωθούν οι περισσότεροι θιασώτες του φιλοσόφου, προσπαθώντας, σε πείσμα των γραφομένων του, να τον εντάξουν στην παραδοσιακή ελευθεριακή/αντι-αυταρχική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία ένα κακό Κράτος κι οι συντηρητικοί θεσμοί καταπιέζουν μια «καλή» κοινωνία που διψά για ελευθερία. Κοινή συνισταμένη των δύο τάσεων είναι η τυφλότητα απέναντι σε ό,τι ο Καστοριάδης αποκαλούσε «άνοδο της ασημαντότητας»: η βαθιά ανθρωπολογική παρακμή των σύγχρονων κοινωνιών, η πολιτική απάθεια, η αποσύνθεση της κουλτούρας, η ιδεολογική και φιλοσοφική οπισθοδρόμηση. Θα έλεγε κανείς ότι η ιδέα περί παρακμής συνιστά ύψιστο ταμπού για τους σημερινούς «ριζοσπαστικούς» πολιτικούς χώρους, που πιστεύουν ακόμη ότι η ιστορία βαδίζει σταθερά προς την Πρόοδο. Εκεί όμως φανερώνεται όλη η πρωτοτυπία της φιλοσοφίας του Καστοριάδη, επιτρέποντάς μας να εκτιμήσουμε ποια πραγματικά υπήρξε η καινοτόμος συμβολή του στον φιλοσοφικό στοχασμό και στη δημοκρατική πολιτική σκέψη.