Τα ποιήματα του Νάρκισσου

Περιγραφή

ΓΙΑ ΝΑ ΓΑΛΗΝΕΥΕΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΝΑΡΚΙΣΣΑΣ: Αυτή η λατινική επιγραφή σε μια απόμερη γωνιά του βοτανικού κήπου της πόλης Μονπελλιέ, όπου σύχναζε ο νεαρός φοιτητής της Νομικής Πώλ Βαλερύ, υπήρξε καθοριστική για την ποιητική του ιδιοσυγκρασία. Κατά την παράδοση, η Νάρκισσα, κόρη του Άγγλου ποιητή Edward Young, είχε πεθάνει στο Μονπελλιέ προς το τέλος του 18ου αιώνα, αλλά δεν ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο της πόλης, επειδή ήταν προτεστάντισσα. Έτσι, ο πατέρας της την ενταφίασε νύχτα στον βοτανικό κήπο, υπό το φως της σελήνης, στο σημείο που ο Βαλερύ συνάντησε την επιτύμβια στήλη που τον ενέπνευσε να γράψει ένα σονέτο, τον πρωτόλειο «Νάρκισσο» — το έναυσμα των επόμενων ποιημάτων του με το ίδιο θέμα: Μιλά ο Νάρκισσος, Σπαράγματα του Νάρκισσου, Καντάτα του Νάρκισσου. Ο μύθος επιστρατεύεται εδώ για την ανάδειξη της ποιητικής εμπειρίας — στα νερά του οβιδιακού Νάρκισσου αντανακλάται πλέον ο ποιητής.

Ο μύθος του Νάρκισσου είναι επομένως κεντρικής σημασίας στην ποιητική παραγωγή του Βαλερύ και δεν έπαψε να τον απασχολεί καθ᾿ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Τα σχετικά ποιήματα συνιστούν, μάλιστα, κατά δική του ομολογία, ένα είδος ποιητικής αυτοβιογραφίας. Για αυτό και πρώτος ο ίδιος συστέγασε σε έναν τόμο τα ποιήματα Μιλά ο Νάρκισσος και Σπαράγματα του Νάρκισσου, υπογραμμίζοντας έτσι τη μετάβασή του από τον «Νάρκισσο του σώματος» στον «Νάρκισσο της ψυχής» και από τη θολή ποιητική της νεότητάς του στην «καθαρή ποιητική» της Νεαρής Μοίρας και των Σπαραγμάτων. Το παράδειγμα του Βαλερύ ακολουθεί και η ανά χείρας —για πρώτη φορά στα ελληνικά— συναγωγή των διαδοχικών, ομοθεματικών του ποιημάτων, από το λαμπρό ξεκίνημα ως την αποκρυστάλλωση ενός μεγάλου ποιητικού πνεύματος.